Meer aandacht voor persoonlijke, gezonde en duurzame eetmomenten voor bewoners. Bij De Wever in Tilburg is reablement een belangrijk onderwerp, de eigen regie van bewoners versterken om meer gezellige en leuke dagen te beleven. De uitdaging: samenwerken in een gevarieerd team van zorgmedewerkers, woonondersteuners, en welzijnsmedewerkers, in combinatie met familie en mantelzorgers. Care Culinair ondersteunt De Wever in dit meerjarige traject met de visie en implementatie daarvan.
Naast de bewoners ervaren ook de medewerkers positieve effecten: meer werkplezier, een sterkere samenwerking en betere kennisborging. Hoe we dat bereiken lees je in dit artikel.
Van pilot naar organisatiebrede verandering
Na de succesvolle pilot bij de locatie Boshuis in 2023, besloot De Wever om de samen met Care Culinair ontwikkelde visie op eten en drinken verder uit te breiden en door te voeren in de hele organisatie. Locatie voor locatie werken De Wever en Care Culinair aan structurele verbetering waarbij het eten en drinken écht aansluit bij de beleving en behoeften van bewoners. Projectleider Peter Broekhof van Care Culinair benoemt: “We zijn nu bezig met locatie elf van de dertien. Het is een intensief traject, maar het maakt echt verschil.”
Visie en uitvoering in alle lagen
“Vroeger, wanneer mensen in de zorg terechtkwamen, werden ze binnen een week bij wijze van spreken al tien jaar ouder. Ze hoeven niet meer te koken, schoonmaken. Nu stimuleren we juist dat bewoners blijven meedoen.” vertelt Peter. De nieuwe aanpak sluit aan bij het gedachtegoed van reablement: bewoners zo veel mogelijk blijven betrekken bij dagelijkse handelingen, zoals tafeldekken, keuzes maken voor het menu of het helpen bereiden van een broodmaaltijd. Eigen regie blijft centraal staan, ook als de zorgvraag toeneemt.
Elke locatie doorloopt een zorgvuldig opgebouwd programma van zo’n 15 tot 20 weken, dat rekening houdt met de werkdruk. Wat dit traject bijzonder maakt, is verandering op alle niveaus:
- Locatie MT – Visie en kaders – met locatiemanagement, de cliëntenraad en paramedische diensten
- Locatie werkgroep – een brede vertegenwoordiging waaronder managers, dienstverlening en zelfstandige teams, zorgmedewerkers, woonondersteuners, welzijnsmedewerkers en Culinair Coaches. De coaches zijn de kartrekkers en de spreekbuis naar de teams. Daarnaast stellen zij een Ambianceplan op, waar alle processen rondom eten en drinken zijn vastgelegd.
- Training & werkvloerbegeleiding – voor woonondersteuners met het programma Koken is Leuk!
- Borging – via opleiding tot Culinair Coach voor horecacoördinatoren
Zo ontstaat draagvlak én continuïteit. Deze lagen versterken elkaar en zorgen ervoor dat de verandering niet afhankelijk is van losse personen.
Zelfredzaamheid en reablement als uitgangspunt
Aan de basis van het traject liggen interviews en locatiescans. Uit observaties bleek onder andere dat bewoners weinig invloed hebben op het menu en veel mogelijk is om voedselverspilling terug te dringen. Kennis over eten en drinken ontbreekt vaak of is verouderd. “Dit komt allemaal aan bod in het ambianceplan. In de interactieve sessies besteden we hier extra aandacht aan.”
Elke locatie start met een kaderbijeenkomst voor het locatiemanagement. De cliëntenraad is hierin een vaste gesprekspartner, gevolgd door een werkgroep met medewerkers van zorg, welzijn, woonondersteuning en horeca. Samen werken zij aan het ‘ambianceplan’: een basis met afspraken over onder andere bewonersparticipatie, bestellingen en menuontwikkeling, gebaseerd op de visie van De Wever.
En wie kennen de bewoners als geen ander? Per afdeling pakken medewerkers het plan verder op en maken het eigen, met als uitgangspunt: herkenbare ritmes en een beleving die aansluit bij de leefwereld van bewoners. “Het biedt houvast én ruimte voor maatwerk.” aldus Peter.
In co-creatie werken aan draagvlak en borging
Naast de visie en het ambianceplan is scholing een belangrijk onderdeel. Alle woonondersteuners volgen de training Koken is Leuk!, met e-learnings over basisprincipes zoals de Schijf van Vijf en HACCP, interactieve sessies en begeleiding op de werkvloer. Over de weken heen besteden medewerkers 20 uur aan het traject. “We weten dat we wel wat vragen van de drukke woonondersteuners. Maar we weten ook dat dit werkt en het inzet nodig heeft om de vruchten af te werpen.” Op een aantal locaties, zoals De Bijsterstede, hebben de deelnemers het certificaat al behaald!
De horecacoördinatoren, twee per locatie, volgen daarnaast ook de training Culinair Coaching en bouwen aan de relatie met de afdelingen. Zij zorgen na afloop voor borging, beantwoorden vragen van collega’s en houden het ambianceplan actueel met de resultaten van verspillingsmetingen en cliënttevredenheidsenquêtes.
“We kijken samen met de teams hoe het loopt, geven tips en stellen kritische vragen.” legt Peter uit. “Dat zorgt voor betrokkenheid, duidelijkheid en meer rust bij de maaltijd.” Sommige locaties hebben zelfs een speciaal mailadres aangemaakt voor vragen aan de Culinair Coaches!
Wat zijn de voelbare veranderingen in de praktijk?
Bewoners blijven zo veel mogelijk zelf doen. Niet om de schaarste in de sector op te lossen, maar om zo lang mogelijk vitaal te blijven. “Je ziet dat woonondersteuners uit huiskamers, soms maar 50 meter bij elkaar vandaan, nu kennis uitwisselen en tips delen. De onderlinge dynamiek is beter nu ze de training buiten hun eigen bubbel volgen. Het neveneffect is dat ze in de toekomst veel meer gaan samenwerken en nog meer kennis uitwisselen. Medewerkers voelen zich zekerder nu er een duidelijke structuur in hun werk zit en dat is mooi om te zien.”
In de restaurants hebben medewerkers meer oog voor duurzaamheid en de eiwittransitie, de stimulering van plantaardige eiwitten. Gezonde alternatieven maken verstandige keuzes eenvoudiger.
En hoe gaan medewerkers met de veranderingen om? Peter: “Niet alles gaat vanzelf. Maar als mensen merken dat bewoners beter eten, en meer onderling verbonden zijn, dan zie je de energie terugkomen. Het project gaat leven nu ze de kans hebben aangenomen om eten en drinken niet slechts als zorgtaak zien, maar een kans om welzijn, eigen regie en werkplezier te versterken.“
Dat merkt Penny Matitaputty ook als Coördinator Horeca en Gastvrijheid: “Goed eten is niet alleen een maaltijd, maar ook een moment van verbinding. Vanuit Culinair Coaching bij de Bijsterstede brengen we smaak, zorg en vakmanschap samen. Elke dag opnieuw.”
Een voorbeeld voor de hele zorgsector
De kracht van dit traject zit in de combinatie van visie, training, werkvloerbegeleiding én borging. Deze zijn onlosmakelijk verbonden en worden allemaal begeleid door Care Culinair. Als je dat met aandacht doet, ontstaat iets moois. Daarmee is De Wever een inspirerend voorbeeld voor andere zorgorganisaties. “De Wever investeert in borging, met ruimte voor de Culinair Coaches om hun rol echt goed neer te zetten. Daardoor blijft de kennis behouden en de visie nagestreefd, ook als wij straks weg zijn.” sluit Peter af.
